Gawain i Zielony Rycerz u Martina

Poemat „Sir Gawain and the Green Knight” opisuje rycerza idealnego jakim jest tytułowy Pan Gawen, wystawiony na kuszenie przez niegodziwe a rozpustne niewiasty :) Ostatecznie Gawen nie tylko nie trafia do łożnicy żony gospodarza zamku, w którym gości, ale i daje radę zwyciężyć w starciu z Zielonym Rycerzem.

Zielony Rycerz jest zarówno zagrożeniem dla honoru króla Artura, ale i podstępem, który wykreowała wróżka Morgana. Według poematu rycerskiego wszystko odbywało się w glorii chwały i bogobojności, a Zielony Rycerz miał szlachetne pobudki, bo oszustwo sprawdzało męstwo Gawena.

Legendy arturiańskie czerpią pełnymi garściami z mitologii celtyckiej, dopiero później dobrzy mnisi poprawili opowieści na modłę chrześcijańską i w obecnej formie król Artur zapisał się w kulturze europejskiej jako prawy oraz religijny władca, podobnie jak jego rycerze. 

Brnąc jednak w krainy baśni i starożytną historię Walii oraz sąsiadujących z nią królestw możemy śmiało założyć, że Zielony Rycerz to nie była taka szlachetna istota, a Morgana - jak na rasową czarownicę przystało - miała większy udział w podstępie wobec króla Artura. Może zielony stwór nawiązywał do Herne Łowcy?

Oczywiście to tylko domysły i dla nas najważniejsze jest wyciągnięcie z historii Gawena kluczowych elementów:
1. szlachetny rycerz ścina głowę Zielonego Rycerza i obiecuje, że za rok podda się próbie
2. szlachetny rycerz kontra gospodarz (aka zielony demon) rywalizują o piękną damę
2. szlachetny rycerz kradnie damie pocałunki, w zamian dostaje zieloną szarfę
3. szlachetny rycerz nigdy nie hańbi żony gospodarza
4. szlachetny rycerz zwycięża poprzez poddanie się 3 próbom
5. Zielony Rycerz ujawnia swoją prawdziwą postać
6. szlachetny rycerz wraca w chwale na dwór królewski.

Skąd w ogóle pomysł, że George R. R. Martin nawiązywał do XIV wiecznego romansu? Ano stąd, że George uwielbia bawić się archetypami, motywami, toposami i nawiązaniami. 

Martin krytykuje ustami Ogara rycerzy i ich honorowe przysięgi, odwraca role, dekonstruuje i rekonstruuje role narzucone przez społeczeństwo czy patriarchat, a poprzez pieśni i legendy tworzy zarysy dawno zapomnianych historii, które w rzeczywistości miały inny przebieg.

Zielony Rycerz pojawił się przy omówieniu Prologu „Uczty dla wron”, w której mieliśmy nefrytowego Leo Tyrella. Na kartach Pieśni Lodu i Ognia mamy więcej niż jedną parę Gawen – Zielony Rycerz: 

I Pierwszym Gawenem jest... Loras Tyrell, a jego Zielonym Rycerzem będzie… Sandor Clegane.

Przyjrzymy się historii relacji Loras – Sandor poprzez… Sansę i Brienne:
1. Loras wręcza Sansy różę na turnieju.
2. Sandor ratuje Lorasa podczas turnieju namiestnika (Góra zaatakował Tyrella po tym, jak jego ogier oszalał przez klacz przeciwnika).
3. Loras odjeżdża z Renlym po śmierci Roberta Baratheona i zabiera go do Wysogrodu.
4. Loras bierze udział w koronacji króla i dołączą do Tęczowej Gwardii.
5. Sandor dołącza do Królewskiej Gwardii.
6. W trakcie Wojny Pięciu Królów Loras i Sandor są po przeciwnych stronach barykady.
7. Bitwa nad Czarnym Nurtem, Sandor całuje Sansę i zostawia jej swój zakrwawiony płaszcz.
8. Natomiast Tyrellowie zmieniają strony i dołączają do Lannisterów.
9. Po odejściu Sandora z Gwardii Królewskiej, Loras dołącza do białych płaszczy.
10. Sansa farbuje na zielono płaszcz Sandora.
11. Sansa przypomina Lorasowi o tym, jak wręczył jej różę na turnieju namiestnika.
12. Loras nie przypomina sobie, że wręczał jakąś różę.
13. Loras rozpacza po śmierci Renly’ego.
14. Sandor wędruje po dorzeczu i trafia na Aryę, traci przy okazji hełm (nawiązanie do tego, że Zielony Rycerz dał odciąć sobie głowę).
15. Sandor zostaje ranny i trafia na Cichą Wyspę, gdzie jako grabarz odbywa pokutę.
16. Brienne wędruje po dorzeczu i trafia do Królewskiej Przystani.
17. Brienne zostaje oskarżona przez Lorasa o zamordowanie Renly’ego.
18. Brienne wyrusza na poszukiwanie Sansy.
19. Brienne trafia z Meribaldem i towarzyszami na Cichą Wyspę, gdzie spotyka grabarza (Sandora).
20. Brienne rusza na poszukiwanie Aryi i Ogara (Rorge'a w hełmie Sandora) w dorzeczu.
21. Sansa farbuje tym razem włosy i ukrywa się w Dolinie.
22. Loras Tyrell zostaje ranny na Smoczej Skale.

Pan Gawen został poddany trzem próbom i w dwóch z nich wyszedł bez szwanku. W trzecim teście został raniony, bo nie oddał gospodarzowi zielonego pasa od jego żony. Jakie trzy próby spotkały naszych bohaterów?

Trzy próby Sandora
1. zabicie Góry podczas turnieju namiestnika (udana, powstrzymał się przed morderstwem)
2. włączenie się do walki w Bliźniakach (udana, powstrzymał się przed włączeniem się do walki)
3. pozostanie na Cichej Wyspie (nieudana? wyruszy na ratunek Sansie z Cichej Wyspy?)

Trzy próby Lorasa
1. powstrzymanie się od zemsty za śmierć Renly’ego (nieudane, zabił Robara Royce i Emmona Cuya)
2. powstrzymanie się od bitwy nad Czarnym Nurtem (nieudane, dołączył do Lannisterów)
3. szturmowanie Smoczej Skały (udane? a zadane rany są przykrywką przed Cersei?)

Trzy próby Brienne
1. walka w Szeptach (zakończona sukcesem, przeżyła)
2. walka w gospodzie na skrzyżowaniu dróg (zakończona sukcesem, przeżyła)
3. walka o życie Jaimego (nieudana? Brienne poświeci się dla Królobójcy?)

Trzy próby Sansy
1. dochowanie wierności Starkom (nieudane, zdradziła Cersei plany Neda)
2. dochowanie wierności Tyrellom (nieudane, zdradziła Dontosowi plany małżeństwa z Willasem)
3. dochowanie wierności Arrynom (udane? powstrzyma Littlefingera przed otruciem Słowiczka?)

Loras (Gawen) dochowuje wierności Renly’emu i nie daje się skusić Sansie, którą całuje Zielony Rycerz (Sandor). A skąd w ogóle pomysł, że Ogar jest Zielonym Rycerzem?

Przyjrzyjmy się opisom Sandora Clegane’a:
Sandor Clegane was the first rider to appear. He wore an olive-green cloak over his soot-grey armor. That, and his hound's-head helm, were his only concession to ornament. (...)
Obok niego stał Sandor Clegane w brązowym kubraku i zielonym płaszczu; jego poparzona twarz wyglądała okropnie w świetle poranka. Z tyłu dostrzegła dwóch rycerzy Królewskiej Gwardii w długich płaszczach z białej satyny.
Sansa zakryła się kocem aż po szyję. (...) Próbowała się bronić, lecz Sandor Clegane objął ją wpół i podniósł z łóżka.
Gdy Sandor zostawia Sansie zakrwawiony biały płaszcz, ta farbuje go na ciemną zieleń. Sandor jawi się jako demoniczny ogar, który z poparzoną twarzą odstrasza ludzi. 

Oczywiście, że oprócz płaszcza i hełmu możemy jeszcze podkreślać zachowanie Sandora na dworze czy wywlekać na światło dzienne teorie UnKiss i wiele innych, ale sama zabawa w interpretację motywu na podstawie tych najważniejszych przesłanek jest niezwykle zajmująca.

Mamy tu odwrócenie ról z poematu o Gawenie i Zielonym Rycerzu:
1. szlachetny rycerz (Loras) zostaje uratowany przez Zielonego Rycerza (Sandora) i za rok staje do walki nad Czarnym Nurtem.
2. szlachetny rycerz (Loras) nie rywalizuje o piękną damę, bo nie jest nią zainteresowany, a Sansa nosi w „Nawałnicy mieczy” płaszcz Sandora, który zabiera do Doliny Arrynów.
3. szlachetny rycerz nie kradł damie pocałunków, a podarowana róża to pusta obietnica – Sansa czuje się upokorzona, bo wmówiła sobie, że Loras odwzajemnia jej uczucie.
4. Sansa za to nie ofiarowuje zalotnikom niczego, w zamian zyskuje zielony płaszcz przypominający płaszcz żony – Sandor jest jedynym mężczyzną, który pojawia się w jej snach od pocałunku.
5. wszyscy poddawani są trzem próbom, a Zielony Rycerz (Sandor) ukrywa swą prawdziwą postać.
6. szlachetny rycerz w chwale odjeżdża z dworu królewskiego szturmować Smoczą Skałę.

Wydawać się nam będzie, że to Sandor wróci z tarczą, a Loras na tarczy, ale nic bardziej mylnego – George lubi nas zaskakiwać :) Może Sansa będzie pełnić rolę Morgany tj. Czarodziejki Wichrów

Inne interpretacje tego motywu?
II Jon Snow – Brandon Stark
W pierwotnej wersji PLiO GRRM zakładał, że Jon i Bran będą rywalizować o rękę… Aryi. Ugh.
III Jon Snow – Willas Tyrell
Zależy, co się stanie z Sandorem i Sansą, ale zakładanie, że Jon i Willas mogliby kandydować do tytułu kolejnego męża lady Lannister jest… zabawne :D Willas byłby zielonym demonem, kuternogą z Wysogrodu, a Jon Snow szlachetnym targaryeńskim/starkowym księciem.
IV Aegon Blackfyre – Jon Snow
W tej wersji Jon jest demonem z północy, a piękny smoczy król ostatecznym spełnieniem snów Sansy o przystojnym mężu, po tym jak Harry Dziedzic spadł z konia na turnieju i sobie głupi łeb rozwalił.

V Jest też pewien wariant związany z "Nefrytowym Kompendium", które maester Aemon zostawił Jonowi Snow do przeczytania. Najpierw najstarszy z Targaryenów mówi Lordowi Dowódcy:
Zabij chłopca, Jonie Snow. Zima już prawie nadeszła. Zabij chłopca i pozwól się narodzić mężczyźnie.

Później Jon zabiera się za lekturę księgi volańteńskiego podróżnika i opowiada o tym Clyasowi, gdy ten pyta o Stannisa i jego magiczny miecz:

Aemon Targaryen widział dziewięciu królów na Żelaznym Tronie. Był królewskim synem, bratem i stryjem. – Przejrzałem książkę, którą mi dał. Nefrytowe kompendium. Stronice mówiące o Azorze Ahai. Światłonośca był jego mieczem. Zahartował go we krwi własnej żony, jeśli wierzyć Votarowi. Od owej chwili Światłonośca nigdy nie był zimny w dotyku, lecz ciepły jak Nissa Nissa. Podczas bitwy jego klinga gorzała straszliwym żarem. Pewnego razu Azor Ahai walczył z potworem. Gdy wbił miecz w brzuch bestii, jej krew zawrzała, z paszczy buchnęły dym i para, oczy stopiły się i spłynęły po policzkach, a ciało stanęło w płomieniach.

W tym scenariuszu Jon Snow by zostać Zielonym Rycerzem, musiałby zabić szlachetnego obrońcę (Sandora nie-rycerza, ale zachowującego się jak prawdziwy rycerz z eposów), by zahartować miecz w sercu ukochanej (Sansy). Ale to tylko gdybanie, oparte na tym cytacie:

Pod ścianami stały puste zbroje, ciemne i zakurzone. Na hełmach miały szeregi łusek, które biegły w dół wzdłuż pleców. Gdy przechodzili obok, cień każdej łuski wyciągał się i zniekształcał w blasku świecy. Puści rycerze zamieniają się w smoki – pomyślała. 

Sansa widzi, jak hollow knights przemieniają się w smoki, taki Jon Snow po zmartwychwstaniu mógłby odnaleźć w sobie Daemona Targaryena i ruszyć robić porządki na północy oraz na południu od Przesmyku. A po spaleniu Bliźniaków mógłby napotkać Sansę koło Harrenhal i stanąć w pojedynku o nią z Sandorem :D A później cyk i robimy Azora Ahai - jaki byłby pożytek z Sansy :)

Kluczową wskazówką jest dla nas "Nefrytowe kompendium", które chyba jako jedyna lektura opisuje losy Azora Ahai bez całej natchnionej boskim ogniem otoczki. Melisandre lubi powoływać się na proroctwo o AA, ale Davos usłyszał od Salli, że prawdziwy AA musiał zahartować miecz. Próbował w wodzie, później zabił lwa (!), a na końcu Nissę Nissę, ukochaną żonę.

Tak samo Jon, Sandor czy Loras - jeśli któryś z nich miałby przemienić się ze szlachetnego obrońcy w Zielonego Rycerza, musiałby zabić Sansę/Margaery. Oczywiście to tylko luźne spekulacje. Sam motyw daje szerokie pole do interpretacji.

Kandydatów na Zielonych Rycerzy mamy minimum trzech i każdy z nich 'stracił głowę' niczym mityczny demon ser Gawena. Utrata głowy nie była związaną ze śmiercią, bo Zielony Rycerz stracił hełm (a nie życie) po ścięciu głowy, a po roku ukazał Gawainowi swe prawdziwe oblicze. Utrata hełmu czyli kapelusza oznacza tu utratę funkcji - tak jak Viserys Targaryen sprzedał koronę i nie został królem, tak samo jak Dany nie może upleść kapelusza z trawy po ucieczce z Meereen, tak też nasi kandydaci stracili swoje pozycje społeczne:

1. Sandor Clegane

Sandor był zaprzysiężoną tarczą księcia krwi, a następnie Gwardzistą Królewskim. Nosił charakterystyczny hełm, który przepadł w trakcie wędrówki w dorzeczu. Wraz z zadanymi ranami umarła w nim bestia, a narodził się odbywający pokutę grabarz z Cichej Wyspy. Być może znów pokaże światu swe prawdziwe oblicze, gdy tylko spotka Sansę w zielonym płaszczu.

2. Loras Tyrell

Loras był członkiem Tęczowej Gwardii Renly'ego Baratheona, a następnie został wcielony do Gwardii Królewskiej dobrego króla Joffreya. Za panowania Tommena podjął się szturmu Smoczej Skały, by uwolnić flotę Redwyne'ów od oblężenia smoczej twierdzy. Wrzący olej zadał Lorasowi straszliwe rany, które mogą okazać się śmiertelne. Według teorii fanów tak naprawdę Tyrell nie został poważnie ranny i wkrótce wróci do stolicy, by ocalić Margaery bądź dołączy do Młodego Gryfa.

3. Jon Snow

Jon Snow był Lordem Dowódcą Nocnej Straży, ale na skutek puczu został zasztyletowany przez czarnych braci. O ile nie jesteśmy świadkami śmierci Jona, o tyle poważne rany mogą okazać się dla niego śmiertelne. Fani od lat spekulują, kto ożywi Snowa - Melisandre, Val, Bran, Duch, Bloodraven? Po takim powrocie do świata żywych może narodzić się zupełnie nowy człowiek, np. bestia w ludzkiej skórze bądź marionetka ognistego boga...

Najważniejsze pytanie, jakie stawiamy sobie na koniec to: który Zielony Rycerz dosiądzie zielonego smoka? ;)

Barwami Rhaegala były zieleń lata i brąz jesieni.

Chyba, że jeźdźcem będzie jakiś rycerz Zakonu Zielonej Ręki bądź jego córka, np. taka Wylla Manderly :D 

*

Wszystkie cytaty pochodzą z Pieśni Lodu i Ognia.

PS. Może przemiana Jona Snow w nefrytowego rycerza ma związek ze zrywaniem łańcuchów skrzydlatego wilka?

Komentarze